بالاخره آيين نامه اجرايي تبصره يك ماده 47 تصويب ابلاغ شد ، اما فارغ از رويكرد توانمند سازي جوامع محلي و قانون افزايش بهره وري بخش كشاورزي و منابع طبيعي

با الحاق يك  بند بعنوان بند  « 5 » به ماده  84 « قانون وصول برخي از درآمدهاي دولت و مصرف آن در موارد معين مصوب 28/12/1373» به موجب  ماده 47 قانون تنظيم بخشي بخشي از مقررات مالي دولت مصوب  27/11/1380  پروانه چراي دام ، مدرك معارض محسوب و واگذاري محدوده چراي دام منوط به رعايت حقوق گرديد.

قرائت درستي از حق تشخيص تعارض نشد و موضوع رعايت حقوق دامداران ، به اختيارات دولت در واگذاري اراضي ملي خدشه وارد كرد و مدرك معارض  مشتبه شد و بر حق مالكيت تسري يافت.به هر حال ضوابط وضع شده در آیین نامه نشان از ناتوانی در حل مسئله و پاک کردن صورت مسئله دارد

آيين نامه شماره 26945/ ه‍ 23639/ت مورخ 14/8/1382 كه با اصلاحيه شماره 79604/ت30858هـ تاريخ86.5.21 دولت در ماده 3و4 كامل شد ، سرانجام اجرايي خوبي نيافت و به هر حال حدود بيش از 4 سال پروسه اصلاح آيين نامه تبصره يك بطول انجاميد و در اين مدت با وضع و اصلاح قوانيني چون قانون معدن و قانون افزايش بهره وري و...  اصلاح  آيين نامه بايد با رويكرد بواقع تري نوشته مي شد، از جمله بايد به جهت گيري هاي آمايش سرزميني مخصوصاً  بند 7  آن كه در مورد زميـنه سـازي لازم  براي استـفاده حداكثر  از ظـرفيت ها  و توان هاي مراكـز جمعيتي كوچك و پراكنده ( روستاها، روستا -  شهرها، شهرهاي كوچك ) در حفظ و نگهداشت جمعيت و برقراري تعادل در الگوي استقرار جمعيت و... حكم واضحي دارد و بند  3  سياست كلي آمايش سرزمين كه در مورد  " برقراری تناسب کمی و کیفی جمعیت و استقرار متعادل آن در پهنه سرزمین و تعمیم و گسترش شبکه های ارتباطی و اطلاعاتی " تكليف وضع كرده است توجه لازم می شد.

 آیین نامه اجرایی قانون اصلاح تبصره    يك ماده    47

قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت

شماره20711/ ت44450 ه -    9/2/1391

  وزارت جهاد کشاورزی  -  سازمان حفاظت محیط زیست

هيأت  وزیران در جلسه مورخ 20/1/1391 بنا به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و به استناد تبصره    (1) اصلاحی ماده  (47) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت  -   مصوب 1380 -  آیین نامه اجرایی تبصره    یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:

 آیین نامه اجرایی قانون اصلاح تبصره    (1) ماده  (47) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت

ماده 1 -  در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:

الف  -  سازمان: سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور.

ب  -  ممیزی مرتع: مجموعه اقدامات مربوط به تعیین محدوده عرفی، تعیین ظرفیت مرتع و شناسایی مرتعدار ذی صلاح برای اعطای پروانه چرا

پ  -  هيأت ممیزی مرتع: تعدادی از کارشناسان خبره و فنی که در هر استان توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری سازمان تعیین و با ابلاغ و شرح وظایف مشخص وظیفه ممیزی مرتع را به عهده دارند.

ت  -  جنگل هاي شمال: جنگل هاي ناحیه خزری (هیرکانی) که به صورت نوار باریکی به طول (800) کیلومتر و عرض (20) تا (70) کیلومتر از جلگه تا ارتفاع (2400) متری از سطح دریا، حدفاصل آستارا در غرب تا گلیداغی در شرق دامنه شمالی رشته کوه البرز را شامل می شود.

ث  -  مراتع ییلاقی شمال کشور: مراتع دامنه شمالی البرز حدفاصل آستارا تا گلیداغی از ارتفاع 2400 متر به بالا.

ج  -  مجری طرح مرتعداری: دارنده پروانه چرا که با تودیع پروانه یاد شده مجوز طرح مرتعداری دریافت می نماید.

چ  -  مرتعدار: شخص حقیقی یا حقوقی دارنده پروانه چرا یا مجری طرح مرتعداری.

 ح  -  حقوق بهره برداران: حقوقی که به واسطه صدور پروانه چرا و یا از طریق انعقاد قرارداد اجرای طرح های موضوع تبصره     1  ماده   3   قانون اصلاح قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع  -  مصوب 1348  -  و اصلاحیه های بعدی آن برای اشخاص ایجاد می گردد.

خ  -  پروانه چرا: مجوزی که با در نظر گرفتن ظرفیت چرای مراتع و تعداد واحد دامی در یک فصل چرا به نام مرتعدار در هر منطقه از کشور برای تعلیف دام صادر می شود.

د  -  ظرفیت چرا: حداکثر تعداد واحد دامی که در مرتع مشخص و در مدت معین می تواند بهره برداری نماید، مشروط به آنکه به منابع پایه (آب، خاک و گیاه) لطمه ای وارد نشود.

ذ  -  ظرفیت مرتع: مجموعه ای از ظرفیت چرایی دام اهلی و وحشی و کارکردهای مختلف زیست محیطی و اقتصادی مرتع.

ر  -  طرح مرتعداری: سندی مشتمل بر مجموعه فعالیت های مربوط به حفظ، احیا، اصلاح، توسعه و بهره برداری بهینه از مراتع که در قالب برنامه زمانی و مکانی معین و نیز پیش بینی حجم عملیات و برآورد هزینه و درآمد، تهیه و به تأیید وزارت جهاد کشاورزی می رسد.

ز -  مناطق بحرانی: مناطقی که با توجه به روند تخریبی منابع طبیعی، پایداری تولید درآن از دست رفته و استمرار بهره برداری از آنها موجب زیان های فراوان اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی به منابع پایه (آب، خاک و پوشش گیاهی) می گردد.

 ماده 2 -  هيأت های ممیزی مرتع موظفند نسبت به ممیزی مراتع مربوط براساس شیوه نامه ابلاغی سازمان اقدام و نتیجه را جهت صدور پروانه چرا به اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اعلام نمایند.

ماده 3 -  صدور پروانه چرا در جنگل هاي شمال، ذخیره گاه ها و پارک های جنگلی، ایستگاه های تحقیقاتی، ایستگاه تولید بذر و نهال و جمع آوری بذور مرتعی، عرصه های دارای طرح مرتعداری و مناطق بحرانی ممنوع است.

ماده 4 -  صدور پروانه چرا و یا اجرای طرح مرتعداری در مراتع ییلاقی شمال کشور صرفاًَ برای آن عده از مرتعداران مجاز می باشد که دام آنها پس از اتمام مهلت چرا در مرتع (زمان مقرر در پروانه چرا و یا طرح مرتعداری)، در عرصه های جنگلی اقامت نداشته و یا تعلیف ننماید.

ماده 5  -  مرجع رسیدگی به اعتراض اشخاص به ممیزی مرتع قبل از صدور پروانه چرا، اداره کل منابع طبیعی استان و بعد از صدور پروانه چرا، سازمان می باشد.

ماده 6  -  صاحب یا صاحبان پروانه چرا می توانند پس از اخذ مجوز کتبی از واحدهای استانی سازمان، ضمن ابطال پروانه چرا متعلق به خود تمامی اختیارات و مسئولیت های ناشی از آن را با رعایت موارد زیر انتقال دهند:

الف  -  انتقال فقط به یکی از فرزندان یا همسر

ب  -  اولویت انتقال در مراتع مشاعی به ترتیب با مرتعداران همان مرتع و مرتعداران مراتع همجوار و سایر افراد حقیقی و حقوقی.

پ  -  اولویت انتقال در مراتع انفرادی و یا مفروز به مرتعداران مراتع همجوار

ماده 7 -  ارزش ریالی یک واحد دامی به منظور محاسبه عوارض سالیانه و جرایم ناشی از دام مازاد بر ظرفیت چرا و یا چرای غیرمجاز دام در مرتع به صورت سالیانه توسط وزارت جهاد کشاورزی تعیین و اعلام می شود.

ماده 8  -  در صورت تحقق یکی از موارد زیر پروانه چرا ابطال می شود:

الف  -  اجازه استفاده از پروانه چرا به غیر، بدون اخذ مجوز کتبی از سازمان یا واحدهای استانی

ب  -  تغییر کاربری تمام یا بخشی از محدوده پروانه چرا بدون اخذ مجوز قانونی

پ  -  عدم اجرای مفاد مندرج در پروانه چرا

ت  -  عدم پرداخت عوارض قانونی سالیانه و یا شرایط مندرج در پروانه مرتعداری (پروانه چرا)

ث  -  انصراف از شغل مرتعداری

ج  -  ترک مرتعداری به مدت دو سال متوالی بدون اخذ مجوز کتبی از سازمان

 چ  -  هرگونه جعل در پروانه چرا به تشخیص مراجع صالح

ح  -  واقع شدن محدوده پروانه چرا در محدوده شهرها که طرح جامع یا تفصیلی جدید آنها به تصویب مراجع قانونی ذیربط رسیده باشد به شرط رعایت و پرداخت حقوق عرفی مرتعدار در مرتع توسط دستگاه متولی

خ  -  انعقاد قرارداد اجرای طرح های موضوع تبصره    1 ماده  3  قانون اصلاح قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب 1348  و اصلاحیه های بعدی آن

د -  هرگونه واگذاری محدوده پروانه چرا با رعایت قوانین و مقررات مربوط

ذ  -  در مواردی که دامدار حقوق ما به ازای خود را در قبال خروج دام از جنگل و مرتع دریافت کرده باشد.

تبصره   1 -  اعمال مقررات مذکور در این ماده  مانع از پیگیری و تعقیب متخلف یا متخلفین از طریق مراجع قضایی و اخذ خسارت وارده نمی شود.

تبصره   2 -  پس از ابطال پروانه چرا، مرتع مربوط بلامعارض تلقی گردیده و صرفاً با تدوین طرح مرتعداری و طی مراحل قانونی مربوط قابل بهره برداری مجدد می باشد.

ماده 9 -  پس از تشخیص و موافقت سازمان با واگذاری اراضی محدوده پروانه چرا و یا طرح مرتعداری، حقوق عرفی صاحبان پروانه چرا و یا مجریان طرح های مرتعداری که با رعایت مفاد قانون و این آیین نامه و ماده   3   قانون اصلاح قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب 1348 و اصلاحات بعدی آن واجد شرایط تشخیص داده شده اند توسط سازمان محاسبه و ضمن اصلاح و یا ابطال پروانه چرا یا طرح مرتعداری، توسط متقاضی اجرای طرح یا پروژه پرداخت می گردد.

تبصره   1 -  اجرای هرگونه طرح اعم از دولتی و غیردولتی در محدوده پروانه چرا و طرح های موضوع تبصره     1 ماده   3  قانون اصلاح قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب 1348 و اصلاحات بعدی آن منوط به رعایت حقوق بهره برداران خواهد بود.

تبصره   2 -  نحوه محاسبه حقوق بهره برداران به شکل زیر خواهد بود:

    X=  (A×B×C×D×E×K) + G

X  = حقوق بهره برداران (به ریال)

 A   = تعداد دام مجاز مندرج در پروانه چرا و یا طرح های موضوع ماده   3   قانون اصلاح قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب 1348  و اصلاحات بعدی آن

 B  = علوفه مورد نیاز یک واحد دامی در روز ( برابر با 7/1 کیلوگرم علوفه مرتعی)

 C  = قیمت یک کیلوگرم علوفه خشک مرتعی (به ریال) که هر ساله توسط سازمان تعیین می گردد.

 D   = تعداد روزهای قابل بهره برداری و تعلیف دام در مدت حداکثر 15 سال و در خصوص طرح های موضوع تبصره     1  ماده  3  قانون اصلاح قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع  مصوب 1348  و اصلاحات بعدی آن تعداد روزهای قابل بهره برداری و تعلیف دام در مدت قرارداد

 E = نسبت دام مجاز حذف شده به کل دام مجاز مندرج در پروانه چرا و یا طرح های موضوع ماده  3   قانون اصلاح قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب 1348 و اصلاحات بعدی آن

K = ضریبی است که با توجه به سابقه بهره برداری، کیفیت و موقعیت مکانی مرتع و ارزش منطقه ای، محصولات فرعی شامل گیاهان دارویی و صنعتی ، حفاظت خاک و آب ، تنوع زیستی و تعدد بهره بردار از 5/0 تا 3 براساس شیوه نامه ابلاغی سازمان تعیین می گردد.

 G  = ارزش اعیانی و مستحدثات و تأسیساتی که جهت پروانه چرا ایجاد شده است و براساس توافق طرفین و یا با محاسبه کارشناس رسمی دادگستری محاسبه می گردد.

تبصره   3 -  در هر واگذاری در مراتع مشاعی حداقل یک بهره بردار با اولویت بهره بردار دارای کمترین دام مجاز حذف و پروانه وی باطل می گردد.

 ماده 10 -  سازمان مکلف است در اجرای این آیین نامه شیوه نامه های فنی و اجرایی لازم را تهیه و جهت اجرا به واحدهای استانی و ستادی ابلاغ نماید.

ماده 11 -  تصویب نامه شماره 23639/ت26945 ﻫ -  مورخ 14/8/1382 لغو می گردد.

 معاون اول رییس جمهور  -  محمدرضا رحیمی